گاهی اوقات احساس می‌کنیم که در برابر برخی عادت‌ها و رفتارهایمان درمانده و ناتوان شده‌ایم و توانایی تغییر آن‌ها را نداریم. ترک سیگار و عادات بد غذایی، کاهش وزن و کنترل اضطراب یا عصبانیت از مشکلات رایجی هستند که روزانه افراد زیادی برای یافتن راه‌حل و درمان آن‌ها تلاش می‌کنند. اما موانع درونی و بیرونی مختلفی جلوی موفقیت آن‌ها را می‌گیرد.
یکی از مهم‌ترین این موانع، موانع ذهنی است که درون ضمیر ناخودآگاه ما وجود دارند. علم روان‌شناسی یکی از راهکارهایی که برای حل این مشکل ارائه داده، استفاده از هیپنوتراپی است که توسط رواندرمانگر انجام می‌شود. اگر این سوال برای شما مطرح است که هیپنوتراپی چیست و برای درمان چه بیماری‌هایی کاربرد دارد، همراه ما باشید. در ادامه این مقاله به‌طور کامل این موضوع را برای شما توضیح می‌دهیم.
هیپنوتراپی چیست؟
هیپنوتراپی (Hypnotherapy) روشی درمانی در علم روان‌شناسی محسوب می‌شود که برای درمان اختلال‌های روان‌شناختی، تغییر عادات و سبک زندگی با استفاده از هیپنوتیزم یا خواب مصنوعی انجام می‌شود. معمولا روان‌درمانگرها برای درمان اضطراب، درد، افسردگی و کاهش وزن از هیپنوتراپی استفاده می‌کنند.
روش انجام هیپنوتراپی به‌گونه‌ای است که با تصویرسازی ذهنی و تکرار کلمات مختلف تلاش می‌کنند عادات، افکار و احساسات جدیدی را در ضمیر ناخودآگاه مراجعه‌کننده جایگزین کنند. ذهن انسان شامل دو بخش خودآگاه و ناخودآگاه است. بخش خودآگاه اعمال، افکار و احساسات آگاهانه ما را مدیریت می‌کند و ضمیر ناخودآگاه نیز مسئولیت کنترل افکار، احساسات و خاطرات ناهوشیار ما را بر عهده دارد. رفتارهای ما که از ضمیر ناخودآگاه نشئت می‌گیرند، به‌صورت غیرارادی و خودکار انجام می‌شوند. بنابراین با دسترسی به ناخودآگاه می‌توان عادات، خاطرات، انگیزه‌ها، آرزوها و همچنین موانع ذهنی را تغییر داد.
در هیپنوتراپی ابتدا باید بدن و ذهن خودآگاه آرام شود تا دسترسی به ناخودآگاه راحت‌تر باشد. به همین منظور با انجام تمرین‌هایی می‌توان میزان تمرکز را بالا برد، ضربان قلب را آرام کرد و سرعت تنفس و عواملی که موجب تنش می‌شوند را کاهش داد. در ادامه رواندرمانگر با ایجاد تجسم‌های ذهنی، تکرار و تلقین عباراتی که در درمان اختلال موثر هستند، سعی می‌کند برخی از موانع ذهنی ناخودآگاه را تغییر دهد.
از هیپنوتراپی برای درمان چه بیماری‌هایی استفاده می‌شود؟
هیپنوتراپی روشی کارآمد و موثر برای درمان بیماری‌ها و اختلال‌های روان‌شناختی گوناگون به شمار می‌رود. هپینوتراپی برای لاغری، هیپنوتراپی افسردگی و اختلال هراس اجتماعی، ترک سیگار، درمان اضطراب و وسواس، شب‌ادراری و ترک جویدن ناخن بسیار کارآمد است.
در کاهش وزن به‌کمک هیپنوتراپی، می‌توانید عادات غذایی ناسالم خود را اصلاح کنید، نسبت به انجام ورزش و رژیم غذایی احساس بهتری داشته باشید و با اعتمادبه‌نفس بالاتری برای کاهش وزن و لاغری تلاش کنید. همان‌طور که گفته شد، هیپنوتراپی ترکیبی از تصویرسازی ذهنی و تکرار عبارات مثبتی است که به شما در درمان مشکلتان کمک می‌کند. به همین دلیل رواندرمانگر بعد از آرام کردن بدن و ذهن شما سعی می‌کند ریشه و دلایل اصلی پرخوری شما را تشخیص دهد. در ادامه با القای راه‌حل پیشنهادی خود به شما کمک می‌کند تا باورهای ناخودآگاه خود را تغییر دهید.
توجه کنید که هیپنوتراپی باید در چندین جلسه و با تمرین و تکرار انجام شود تا به نتیجه مطلوبتان برسید. هیپنوتراپی روشی جایگزین برای درمان بیماری‌های جسمانی محسوب نمی‌شود. این روش تنها می‌تواند در آرام کردن ذهن و آمادگی برای دریافت روش‌های درمانی مانند جراحی و کنترل حملات هیستریک مثل ترس و اضطراب غیرطبیعی مفید باشد.
علاوه بر این در بهبود مشکلات جنسی، فوبیا (مثل ترس از تاریکی یا پرواز)، افسردگی و هراس اجتماعی (مثل ترس از صحبت کردن یا غذا خوردن در حضور دیگران) تا اندازه‌ای مفید است. از هیپنوتراپی در زایمان زنان باردار و اختلالات خواب، بدخوابی یا بی‌خوابی نیز استفاده می‌کنند.
انواع هیپنوتراپی کدام است؟
انواع مختلف هیپنوتراپی شامل موارد زیر است:
- هیپنوتراپی اریکسونی
رواندرمانگر در این روش با استفاده از داستان‌پردازی سعی می‌کند روی ناخودآگاه فرد تاثیر بگذارد و ذهن را برای تغییر رفتار آماده کند. میلتون اریکسون که مبدع این روش است، عقیده داشت که با استفاده از تلقین می‌توان روی ضمیر ناخودآگاه انسان در حالت بیداری یا خواب مصنوعی (هیپنوتیزم) اثر گذاشت.
- هیپنوتراپی شناختی
از هیپنوتراپی شناختی معمولا برای درمان اختلال‌های اضطراب، افسردگی و ترس استفاده می‌کنند. هدف اصلی در این روش تغییر و تاثیرگذاری روی ناخودآگاه برای درک و آگاهی از واقعیت‌ها و اتفاقات است.
- هیپنو روان‌درمانی
در هیپنو روان‌درمانی که ترکیبی از هیپنوتیزم و نظریه‌های روان‌درمانی است، با تمرکز بر لحظه حال و مشکلات مراجعه‌کننده به او کمک می‌کنند. در این روش استفاده از راهکارهای روان‌شناختی، برای یافتن راه‌حل با استفاده از پرسش‌وپاسخ فرآیند درمان انجام می‌شود.
- هیپنوآنالیز
در این روش، هدف اصلی رواندرمانگر یافتن دلایل اصلی و ریشه‌ای مشکلات مراجعه‌کننده است. با شناخت این دلایل از طریق هیپنوتیزم، می‌توان راه‌حل‌های مناسبی را ارائه کرد.
فواید و خطرات هیپنوتراپی چیست؟
انجام هیپنوتراپی به عنوان درمانی مکمل برای بسیاری از بیماری‌ها مفید است و به‌طور کلی برای افراد می‌تواند کمی خطرناک باشد. افرادی که الکل یا مواد مخدر مصرف می‌کنند یا دچار هذیان و توهم هستند، نباید از هیپنوتراپی استفاده کنند. این افراد پس از هیپنوتیزم ممکن است احساس خواب‌آلودگی، سرگیجه یا سردرد و اضطراب در فرد ایجاد شود.
در جلسات هیپنوتراپی بدن و ذهن آرام می‌شود و میزان تنش کاهش می‌یابد. همین موضوع باعث می‌شود افراد راحت‌تر درباره مشکلات خود صحبت کنند و راه‌حل‌های رواندرمانگر را بپذیرند. علاوه بر این، می‌توان گفت هیپنوتراپی در افزایش اعتمادبه‌نفس، تغییر عادات غذایی ناسالم، تمایل به انجام ورزش، کاهش پرخوری، تقویت حافظه و افزایش تمرکز بسیار تاثیرگذار است. همچنین در مدیریت و کنترل شرایط بحرانی، موفقیت‌های شغلی و خانوادگی، کنترل اضطراب، درمان وسواس و حذف موانع ذهنی نقش به‌سزایی دارد.
هیپنوتراپی چه تفاوتی با مدیتیشن دارد؟
در هیپنوتراپی ابتدا باید ذهن خودآگاه و بدن آرام شوند و در عین حال میزان آگاهی کم شده تا دسترسی به ناخودآگاه امکان‌پذیر شود. با استفاده از تکنیک‌های مختلف باید تپش قلب آرام شود، تمرکز بالا رود و سرعت نفس کشیدن کاهش یابد تا جایی که فرد احساس کند در عضلات بدنش تنش و گرفتگی وجود ندارد. اما در مدیتیشن، تنها نوعی آرامش و رهایی در بدن اتفاق می‌افتد و فرد می‌تواند روی مسائل مختلف تمرکز کند. دسترسی به ناخودآگاه تنها در هیپنوتراپی ممکن است.
هیپنوتراپیست کیست؟
روان‌درمانگری که برای درمان اختلال‌ها و مشکلات از هیپنوتراپی استفاده می‌کند را هیپنوتراپیست می‌نامند. هیپنوتراپیست باید دوره‌ها و تکنیک‌های لازم را آموزش ببیند و با روش‌های مختلف آن آشنا باشد. دانش و آگاهی از نظریه‌ها و روش‌های روان‌درمانی لازمه انجام هیپنوتراپی است.
چه زمانی باید از هیپنوتراپیست کمک بگیریم؟
انجام هیپنوتراپی باید تحت نظر رواندرمانگر و هیپنوتراپیست انجام شود. در برخی موارد استفاده از این روش به عنوان درمان مکمل گزینه‌‌ای کمک‌کننده و مفید است که در کنار درمان‌های دیگر مانند دارودرمانی تجویز می‌شود. اگر به بیماری جسمی مبتلا باشید، هیپنوتراپی می‌تواند در میزان اثربخشی داروها و سرعت بهبود بیماری موثر باشد. این روش به درمان اختلال‌های روان‌شناختی مانند اضطراب و افسردگی نیز کمک می‌کند.
کلام آخر
هیپنوتراپی روشی علمی است که با استفاده از هیپنوتیزم در درمان بیماری‌های روان‌شناختی و به‌عنوان درمان مکمل برای بیماری‌های جسمی موثر است. هیپنوتراپی برای کاهش وزن، ترک سیگار، درمان افسردگی و اضطراب، فوبیا و مشکلات جنسی کاربرد دارد.
